การคิดเชิงวิจารณญาณและการแก้ปัญหา
(Critical Thinking and Problem Solving)

Download Course Content

หลักการและเหตุผล

การคิดเชิงวิจารณญาณคือ “การคิดใคร่ครวญเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างลึกซึ้ง โดยใช้ปัญญาคิดหาเหตุผล จนเกิดความเข้าใจในสิ่งต่าง ๆ และนำไปสู่การให้ความคิดเห็นหรือการตัดสินใจอย่างมีประสิทธิภาพ” ดังนั้นการคิดเชิงวิจารณญาณจึงต้องมีความรอบคอบ พิจารณาทุกส่วนอย่างรอบด้าน และไม่ด่วนตัดสินในประเด็นต่าง ๆ จนกว่าจะได้รับข้อมูลและพิสูจน์อย่างถี่ถ้วน

ปัญหาต่างของการทำงานในปัจจุบันมีความซับซ้อนมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นปัญหาภายในองค์กรหรือนอกองค์กร ปัญหาต่าง ๆ จึงต้องใช้ทักษะการคิดแบบต่าง ๆ มาร่วมบูรณาการเพื่อแก้ปัญหา ซึ่งการคิดเชิงวิจารณญาณนั้นสามารถนำทักษะการคิดแบบต่าง ๆ มาปรับใช้ให้เหมาะสม และการคิดเชิงวิจารณญาณที่มีประสิทธิภาพนั้นต้องมีองค์ประกอบ 8 ประการ ดังนี้

• มีความชัดเจน
  
• มีความถูกต้อง
  
• มีความแม่นยำ
  
• มีความเกี่ยวข้อง
• มีความลึก
  
• มีความกว้าง
  
• มีความเป็นเหตุเป็นผล
  
• มีความยุติธรรม

แม้ว่าความคิดอย่างมีวิจารณญาณเป็นการคิดค่อนข้างเป็นไปทางนามธรรม (Soft skill) แต่ทักษะทางความคิดนี้เป็นไปเพื่อการให้ความคิดเห็นและการตัดสินใจแก้ปัญหา ดังนั้นย่อมต้องมีกระบวนการหรือขั้นตอนแก้ปัญหาอย่างเป็นรูปธรรม ตลอดจนสามารถปรับใช้เครื่องใช้บางชนิดได้อย่างเหมาะสมกับปัญหา โดยขั้นตอนการคิดอย่างมีวิจารณญาณมีดังนี้

• Empathize – ข้อมูล + เข้าใจ
• Define – กำหนดขอบเขตปัญหา + เป้าหมาย
• Ideate – ระดม “ความคิด” (ทุกความคิด “เป็นไปได้”)
• Prototype – ลงมือทำตามแบบจำลอง
• Test – ทดสอบ + ปรับปรุงและพัฒนา

ความคิดอย่างมีวิจารณญาณสามารถปรับใช้ได้ตั้งแต่เรื่องเล็ก ในระดับการมองปรากฎการณ์ต่าง ๆ ในสังคม แล้วมีความคิดเห็นอย่างไร ไปจนถึงระดับใหญ่ขึ้น เช่น การแก้ปัญหาขององค์กร การออกผลิตภัณฑ์ใหม่ เป็นต้น โดยส่วนที่ยากที่สุดของขั้นตอนการคิดอย่างมีวิจารณญาณ คือ Empathize ซึ่งเป็นการหาและมองข้อมูลให้ครบถ้วน เช่น พนักงานในองค์กรต้องการอะไร, อะไรเป็น Pain point ของลูกค้า เป็นต้น ซึ่งขั้นตอน Empathize นี้อยู่ภายใต้องค์ประกอบ 8 ประการ

วัตถุประสงค์ของหลักสูตร

• เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจการทำงานของสมองในการแก้ปัญหาและความหมายการคิดเชิงวิจารณญาณ
• เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจสามารถคิดอย่างมีวิจารณญาณด้วยองค์ประกอบ 8 ประการ
• เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจขั้นตอนการแก้ปัญหาด้วยการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
• เพื่อให้ผู้เรียนฝึกสร้างนิสัยการคิดอย่างมีวิจารณญาณ

รายละเอียดเนื้อหาตามหลักสูตร

Module - 1 พื้นฐานความเข้าใจการคิดเชิงวิจารณญาณ

• กิจกรรมปรับคลื่นความถี่สมองก่อนการเรียนรู้
• การทำงานของสมองในการแก้ปัญหา
• อุปสรรคของการคิดเชิงวิจารณญาณ
• ความหมายของการคิดเชิงวิจารณญาณ
• Activity I: ฝึกฝนการคิดวิจารณญาณ
• ทำไมต้องคิดอย่างมีวิจารณญาณ

Module - 2 องค์ประกอบของการคิดเชิงวิจารณญาณ

• มีความชัดเจน
  
• มีความถูกต้อง
  
• มีความแม่นยำ
  
• มีความเกี่ยวข้อง
  
• มีความลึก
  
• มีความกว้าง
  
• มีความเป็นเหตุเป็นผล
  
• มีความยุติธรรม
  

Module - 3 ความคิดสนับสนุนให้เกิดความคิดอย่างมีวิจารณญาณ

• ความคิดแก้ปัญหาและตัดสินใจ
  
• ความคิดเชิงวิเคราะห์
  
• ความคิดเชิงเหตุผล
  
• ความคิดเชิงระบบ
  
• Activity II: การตัดสินใจอย่างมีวิจารณญาณ
  
• เครื่องมือช่วยจัดระเบียบความคิด

Module - 4 ขั้นตอนการคิดอย่างมีวิจารณญาณ

• Empathize – ข้อมูล + เข้าใจ
• Define – กำหนดขอบเขตปัญหา + เป้าหมาย
• Ideate – ระดม “ความคิด” (ทุกความคิด “เป็นไปได้”)
• Prototype – ลงมือทำตามแบบจำลอง
• Test – ทดสอบ + ปรับปรุงและพัฒนา

Module - 5 เรียนรู้การแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ

• ตัวอย่างเรียนรู้: Dream workplace
• ตัวอย่างเรียนรู้: เด็กสมัยนี้
• Activity III: ช่วยแก้ปัญหาเด็กสมัยนี้
• Activity IV: แก้ปัญหาองค์กรอย่างมีวิจารณญาณ (ปัญหาที่เกิดขึ้นจริงของผู้เรียน)

Module - 6 การสร้างนิสัยการคิดอย่างมีวิจารณญาณ

• คำพูดที่มักปิดกั้นความคิดอย่างมีวิจารณญาณ
• Growth mindset ของการคิดอย่างมีวิจารณญาณ

เต็มใจให้คำปรึกษา : คุณบุษกร สุขโรดม (ผู้จัดการฝ่ายขาย)

 sale@bananatraining.com

 080-626-9565