การวิเคราะห์รากสาเหตุของปัญหา
(Root Cause Analysis)

COURSE CONTENT  | PUBLIC CALENDAR  | APPLY NOW

อาจารย์ธนายุทธ สิรินุตานนท์ 
Productivity & HR Consultant

หลักการและเหตุผล

การวิเคราะห์รากสาเหตุ (Root Cause Analysis) คือ “การวิเคราะห์หาปัจจัยที่เป็นต้นเหตุที่แท้จริง (Root Cause) ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบหรือปรากฏการณ์ที่ไม่พึงประสงค์ขึ้น (Effect) ด้วยวิธีการอย่างเป็นระบบและเป็นขั้นตอน โดยไม่เกิดสภาพการณ์ตกหล่นและซ้ำซ้อน และไม่จินตนาการเอง” ดังนั้น Root Cause Analysis เปรียบเสมือนการมองเห็น “ผลกระทบ” และ “สาเหตุ” ในบางประเด็น แต่ยังไม่ด่วนสรุปทันทีว่าเกิดจากสาเหตุใด แต่พยายามค้นหาข้อเท็จจริงที่ถูกต้องและสอดคล้องเพื่อค้นหาว่า “สาเหตุที่แท้จริงคืออะไร”

ปัญหาต่าง ๆ ของการทำงานในปัจจุบันมีความซับซ้อนมากขึ้น ทั้งกระบวนการทำงานแบบอุตสาหกรรมและธุรกิจบริการ (Factory & Service)  ซึ่งทักษะการวิเคราะห์ปัญหาด้วย Root Cause Analysis เป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับการแก้ปัญหา เพื่อให้ได้วิธีการที่ตรงประเด็นต่อปัญหาที่เกิดขึ้น การพัฒนาทักษะดังกล่าวส่งผลให้การแก้ปัญหาเป็นไปอย่างมีหลักเกณฑ์ มีความเป็นระบบ มีขั้นตอนและมีเหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ จึงนับว่าการพัฒนาทักษะดังกล่าวเป็น “การป้องกันการแก้ปัญหาแบบไม่สมเหตุผล” ที่เกิดจากการนึกคิดเองของผู้ปฏิบัติงานไปด้วยในตัว

การวิเคราะห์ปัญหาด้วย Root Cause Analysis ให้เกิดประสิทธิภาพสูงต้องมีเครื่องมือ เทคนิค และข้อกำหนด 7 ประการ โดยมีองค์ประกอบต่าง ๆ ดังนี้ 

• หลักการระดมสมองอย่างถูกต้อง (Brainstorming)
• แผนผังต้นไม้ประเภท Why – Why Diagram
• เทคนิคการตั้งคำถามทำไม 5 ครั้ง (5 Why Technique)
• ข้อกำหนด 1: ความชัดเจนกับปัญหา (Specification)
• ข้อกำหนด 2: การยืนยันความถูกต้องประเภทที่ 1 (MECE Technique Type I)
• ข้อกำหนด 3: การยืนยันความถูกต้องประเภทที่ 2 (MECE Technique Type II)
• ข้อกำหนด 4: การค้นหาถึงรากสาเหตุ (Root Cause with 5 Why Technique)
• ข้อกำหนด 5: ความสมเหตุสมผลแบบแท้จริงและไม่แท้จริง (Reasonableness Cause)
• ข้อกำหนด 6: การหลีกเลี่ยงสาเหตุจากสภาพจิตใจ (Emotional Cause)
• ข้อกำหนด 7: การหลีกเลี่ยงสาเหตุนามธรรม (Abstract Cause)

วัตถุประสงค์ของหลักสูตร

• เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจถึงความสำคัญของการแก้ปัญหาด้วย Root Cause Analysis และเรียนรู้หัวใจสำคัญของการวิเคราะห์รากสาเหตุของปัญหา โดยเรียนรู้ด้วยโมเดล “สาเหตุและผลกระทบ” (Cause and Effect) และ “ความมีเหตุผล” (Reasonableness) 
• เพื่อให้ผู้เรียนสามารถแก้ปัญหาด้วย Root Cause Analysis ด้วยการใช้เครื่องมือ เทคนิคและข้อกำหนดที่จำเป็น 7 ประการ โดยเรียนรู้ด้วยปัญหาจริงของผู้เรียน

รายละเอียดเนื้อหาตามหลักสูตร

พื้นฐานของการวิเคราะห์ปัญหาด้วย Root Cause Analysis

• กิจกรรมปรับคลื่นความถี่ของสมองก่อนการเรียนรู้
• กระบวนการทำงานของสมองและพฤติกรรมแก้ปัญหา
• ความหมายของการวิเคราะห์ด้วย Root Cause Analysis
• หัวใจสำคัญของการวิเคราะห์ Root Cause Analysis
  • สาเหตุ ผลกระทบ (Cause  Effect)
  • ความมีเหตุผล (Reasonableness)
  • การตั้งคำถามทำไม 5 ครั้ง (5 Why Technique)

• ความสำคัญของการระบุความชัดเจนของปัญหา
• ข้อกำหนดสำคัญสำหรับการระบุปัญหา
• กรณีศึกษา: เรียนรู้การระบุปัญหาให้ชัดเจน

เครื่องมือและเทคนิคของการแก้ปัญหาด้วย Root Cause Analysis

• หลักการระดมสมองอย่างถูกต้อง (Brainstorming)
• แผนผังต้นไม้ประเภท Why – Why Diagram
• เทคนิคการตั้งคำถามทำไม 5 ครั้ง (5 Why Technique)
• ตารางประกอบการตั้งคำถาม 5 ครั้ง (5 Why Table)
  • ระดับของสาเหตุและมาตรการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า 

ข้อกำหนด 7 ประการของการแก้ปัญหาด้วย Root Cause Analysis

• ข้อกำหนด 1: ความชัดเจนกับปัญหา (Specification)
  
• ข้อกำหนด 2: การยืนยันความถูกต้องประเภทที่ 1 (MECE Technique Type I)
• ข้อกำหนด 3: การยืนยันความถูกต้องประเภทที่ 2 (MECE Technique Type II)
• ข้อกำหนด 4: การค้นหาถึงรากสาเหตุ (Root Cause with 5 Why Technique)
• ข้อกำหนด 5: ความสมเหตุสมผลแบบแท้จริงและไม่แท้จริง (Reasonableness Cause)
• ข้อกำหนด 6: การหลีกเลี่ยงสาเหตุจากสภาพจิตใจ (Emotional Cause)
• ข้อกำหนด 7: การหลีกเลี่ยงสาเหตุนามธรรม (Abstract Cause)
• Activity I: การวิเคราะห์ Root Cause Analysis ของผู้เรียน

การกำหนดมาตรการแก้ปัญหาหลัง Root Cause Analysis

• เครื่องมือประกอบการสร้าง Corrective Action Plan
• Activity II: การกำหนดมาตรการแก้ปัญหาหลังการทำ Activity I

การพัฒนาทักษะ Root Cause Analysis อย่างยั่งยืน

• แนวคิดของการเลือกปัญหาในกระบวนการ
• แนวคิด “Knowledge is not Understanding”

เต็มใจให้คำปรึกษา : คุณอ้อย (ฝ่ายดูแล Public Training)

 public@bananatraining.com

 090-984-2910